ST. GERLACH, DE PELGRIM

Houthem-St. Gerlach is vanouds bekend als pelgrimsoord.
Dom Augustinus van Berkum OSB van de abdij van Mamelis noemt het zelfs de enige echte en oudste pelgrimsplaats in onze regio. Dit heeft alles te maken met onze patroonheilige St. Gerlach.
Na een turbulent leven komt hij op een toernooi te Gulik plotseling tot bekering. Zijn hele leven, zoals hij dat tot dan toe geleefd had, stortte in elkaar en hij raakte op drift. Hij belandt in Rome, waar hij bij de paus zijn leven op orde brengt door zijn biecht te spreken. De paus zendt hem, dan als pelgrim naar Jeruzalem (het was de tijd van de kruisvaarders). Hier zal hij zeven jaar lang het vee hoeden van een ziekenhuis (wellicht dat van de Johannieters in de nabijheid van de H. Grafkerk).
Na die zeven jaren keert hij terug, via Rome, waar de paus hem de opdracht geeft naar zijn geboortestreek terug te keren en daar als voorbeeldig christen te leven.
Hij vestigt zich hier in Houthem in een holle eik. Volgens zijn vita (1225) trok hij iedere dag -
‘s morgens vroeg - als pelgrim naar het graf van St. Servaas te Maastricht en op zaterdag - via Rolduc - naar O.L. Vrouw te Aken.
 Rond 1165 is hij hier gestorven en begraven.

Zijn renommé als goede herder voor het vee was kennelijk gevestigd, want de boeren uit de wijde omgeving kwamen naar zijn graf om bij ziekte onder hun vee zijn bijstand in te roepen en dan namen ze wat grond mee van zijn graf dat ze in de dierenstal uitstrooiden. Dat is door de eeuwen heen zo gebleven. Tot in onze dagen toe komen mensen van heinde en verre om zand van St. Gerlach te scheppen.

 Onderin het praalgraf bevindt zich het zand

Omdat St. Gerlach door de orde van de Norbertijnen beschouwd werd als een van hun eerste heiligen, hebben zij zijn verering bevorderd overal waar zij kloosters stichtten.
Vóór de Franse revolutie waren dat er talloos vele, verspreid over heel Europa, tot in Praag en in Spanje toe.

Van alle kanten kwamen dus mensen naar zijn graf op bedevaart om zijn voorspraak in te roepen. Zelfs ook met georganiseerde pelgrimages. Zo herinneren oudere mensen in Houthem zich dat jaarlijks een grote groep pelgrims uit Tilburg met een speciale trein op het NS-station aankwam en optrok naar zijn heiligdom.

Met de terugval van de heiligenverering in onze dagen is die toestroom van pelgrims niet meer zo massaal. Maar toch komen er jaarlijks naar onze inschatting zo’n 30.000 bezoekers naar zijn heiligdom. Pelgrims en ook toeristen, inderdaad, maar veelal mensen die hier enig houvast zoeken, in een gebed, in het opsteken van een kaarsje, of die hun nood en hun zorgen toevertrouwen aan het intentieboek en waarvoor de parochie in de Gerlachusmis op dinsdagmorgen bidt

ST. GERLACH, DE KLUIZENAAR

St. Gerlach als toevlucht voor mensen die problemen hebben met hun vee, willen wij beslist in stand houden. Maar daarnaast menen we dat hij ook gepresenteerd kan worden als kluizenaar, als Godzoeker. Want met name in onze tijd zijn er veel mensen die “nood aan God” hebben, en die op zoek zijn naar de zin van hun eigen leven. Misschien mag de persoon van St. Gerlach hen een beetje op weg helpen.

Met dat doel voor ogen hebben we bij de restauratie van het landgoed St. Gerlach ook een stiltekapel (de Gerlachuskapel) ingericht. Hier kunnen de mensen die het drukke,  het jachtige en luidruchtige van het moderne leven even willen ontvluchten, gaan zitten en in stilte nadenken en mediteren.
St. Gerlach staat in het mozaïek op de achterwand afgebeeld met lege handen, op zoek naar God, terwijl het hele mozaïekwerk wil zeggen dat de mens reeds lang door God gevonden is, in het Verbond dat Hij met ons is aangegaan, maar dat we zelf vaak nog moeten ontdekken.

Achter in de kapel liggen bezinnende teksten die ons zoeken kunnen ondersteunen.

ST. GERLACH, REFUGIO 

Er is in Limburg een zeer actieve groep mensen die zelf de pelgrimstocht naar St. Jacob in Santiago de Compostella gemaakt heeft. Deze mensen hebben zich verenigd in de Sint Jacobsbroederschap (regio Limburg van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob). In navolging van wat ook in het buitenland (met name Duitsland, Frankrijk) gebeurt, ijveren zij er voor de oude routes naar Santiago weer in ere te herstellen en om tot realisatie te komen van onderkomens (refugio’s) waar de pelgrims voor een nacht onderdak vinden .

Zij zijn tot de conclusie gekomen dat er twee routes in onze streken geweest moeten zijn. Één route die noord-zuid liep en globaal het tracé van de Maas volgde en een tweede route die oost-west liep en deels het dal van de Geul volgde. In 2014 besloot het St. Jacobsgenootschap om Houthem–St. Gerlach op te nemen in de hoofdroute van Sittard naar Maastricht.
Er is een pelgrimsgids samengesteld waarin de twee routes beschreven worden. Ook de bewegwijzering van de routes met de bekende blauwe bordjes met de gestileerde gele ster is gerealiseerd. In Houthem is in 2015 op initiatief van de plaatselijke gemeenschap de route binnen de bebouwde kom gemarkeerd met bronzen schelpen (“clous de balisage St. Jacques”).

Ook is in Houthem, bij het Heiligdom van St. Gerlach, in 2015 een nieuwe refugio gerealiseerd. Het is een eenvoudig, sober onderkomen, maar wel voorzien van het nodige sanitair, slaapgelegenheid en een klein keukenblokje.

Echte pelgrims, in het bezit van een pelgrimspaspoort (credencial) kunnen hier een nacht verblijven. De pelgrim gaat bij de receptie van Château St. Gerlach de sleutel halen (tegen inlevering van zijn pelgrimspas). Vervolgens kan de pelgrim een kop soep gaan eten bij Burgemeester Quicx, Coffee & More voor € 2,50 per persoon.
De volgende ochtend wordt verwacht dat men rond 9.30 uur weer vertrekt. Na een vrijwillige donatie in de refugio levert men de sleutel weer in bij de receptie van Château St. Gerlach en ontvangt de pelgrimspas weer terug, gestempeld met het zegel van onze parochie. Een groep vrijwilligers uit de buurt, oud Santiagogangers, zorgt voor het onderhoud van de refugio.
De refugio is in de wintermaanden (december t/m maart) gesloten. Zoals bij de meeste refugio's dient de pelgrim zelf een slaapzak of beddengoed mee te nemen

  St. Jacobsschelp                                                  Het officiële teken